Ενδεικτικά χαρακτηριστικά του Έβρου

Ενδεικτικά χαρακτηριστικά του Έβρου ως αφόρμηση για αναζήτηση «δεσμών»

Για τη διευκόλυνση των εκπαιδευτικών οι οποίοι θα καθοδηγήσουν τους/τις μαθητές/τριές τους να αναζητήσουν τι συνδέει τον τόπο τους με τον Έβρο, στο πλαίσιο υλοποίησης του προτεινόμενου εκπαιδευτικού προγράμματος «ΔΕΣΜΟΙ. Χαρτογραφώντας ιστορίες που μας συνδέουν με τον Έβρο» δίδεται ο παρακάτω κατάλογος με ενδεικτικά χαρακτηριστικά του Έβρου:

1. Η Περιφερειακή Ενότητα Έβρου βρίσκεται στο ΒΑ άκρο της Ελλάδας και αποτελεί το φυσικό σύνορό της με τη Βουλγαρία στα βόρεια και την Τουρκία στα ανατολικά. Αποτελείται από τους δήμους: Αλεξανδρούπολης, Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας, Σαμοθράκης και Σουφλίου.
2. Ένα από τα τρία «Τριεθνή Σημεία» της Ελλάδας, το «Τριεθνές Έβρου» βρίσκεται στον βόρειο Έβρο, ανάμεσα στα Δίκαια και το Δίλοφο. 
3. Ο Έβρος ποταμός, ο μεγαλύτερος στα Βαλκάνια με συνολικό μήκος 530 χλμ. Ο παραπόταμός του, Άρδας, στο βόρεια περιοχή, είναι γνωστός για το River Party που διοργανώνεται κάθε χρόνο, από το 1995 κι εξής, στα τέλη Ιουλίου, κοντά στο χωριό Καστανιές.
4. Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου
   
   Εξαιρετικά σημαντική προστατευόμενη περιοχή σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στα δάση πεύκης και δρυός τα οποία διακόπτονται από ξέφωτα, βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις, ζουν 36 από τα 38 είδη αρπακτικών πτηνών στην Ευρώπη. Τα 19 είδη ζουν μόνιμα, ενώ τα υπόλοιπα, απλώς σταθμεύουν στα μεγάλα μεταναστευτικά ταξίδια τους. Εδώ ζουν και 4 είδη πτωματοφάγων αρπακτικών πτηνών (μαυρόγυπες, όρνεα, ασπροπάρηδες και γυπαετοί). 
   
   Το Κέντρο Ενημέρωσης Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου βρίσκεται στη Δαδιά, 800 περίπου μέτρα από την πλατεία του χωριού, στα όρια του δάσους και ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Αύγουστο του 1994, με σκοπό την προώθηση της προστασίας της φύσης στην περιοχή, την οικοτουριστική της ανάδειξη, καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις οικολογικές αξίες του Δάσους Δαδιάς. Σήμερα αποτελεί την έδρα του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου (https://dadia-np.gr/). 
5. Εθνικό Πάρκο Δέλτα Έβρου. Το Δέλτα του ποταμού Έβρου, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης και έχει ενταχθεί στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ (1971) λόγω των σημαντικών ειδών που φιλοξενεί.
6. Ιαματικά λουτρά Τραϊανούπολης. Η πόλη που απέχει 12 χλμ. ΒΑ της Αλεξανδρούπολης και είναι κτισμένη βόρεια του Δέλτα του Έβρου,  οφείλει το όνομά της στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό (53-117 μ.μ.). Από αυτήν περνούσε η αρχαία Εγνατία Οδός. Τα παλαιά λουτρικά της οικοδομήματα χρονολογούνται στον 16^ο αι. ενώ τα νεότερα κτίσθηκαν το 1964.
7. Ιερά Μονή Παναγίας Κοσμοσώτειρας στις Φέρες. Το μοναστήρι ιδρύθηκε από τον σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό στην περιοχή Βήρα (σημερινές Φέρες), κοντά στο Δέλτα του Έβρου κατά πάσαν πιθανότητα το 1152. Θεωρείται εξαιρετικό δείγμα της Σχολής της Κωνσταντινούπολης του 12^ου αι. μάλιστα, η αρχιτεκτονική του θυμίζει αυτή  της Αγίας Σοφίας. Αποτελεί προσκυνηματικό κέντρο των απανταχού Θρακιωτών. 
8. Σουφλί. Σπουδαίο κέντρο μεταξιού τον 19^ο αλλά και στις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αι. Η ακμή του αντανακλάται στα αρχοντόσπιτά του, ορισμένα από τα οποία στεγάζουν μουσεία αφιερωμένα στη σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων), τη μεταξουργία και στα προϊόντα της. Το 2021 το Σουφλί ανακηρύχθηκε «Best Tourism Village» (Καλύτερο Τουριστικό Χωριό) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού.
9. Φάρος Αλεξανδρούπολης. Έχει ύψος 18 μέτρα από το έδαφος και 27 μ. (εστιακό ύψος) από τη μέση στάθμη θαλάσσης. Ετέθη σε λειτουργία το 1880 και από τότε αδιαλείπτως στέλνει τη φωτεινή του δέσμη που σημειώνει τρεις λευκές αναλαμπές ανά 15 δευτερόλεπτα σε απόσταση 24 ναυτικών μιλίων, δηλαδή 44χλμ. περίπου). Διευκόλυνε και διευκολύνει τους ντόπιους ναυτικούς αλλά και τους ναυτιλλόμενους από και προς τον Ελλήσποντο.
10. Τέμενος Βαγιαζήτ (Μεχμέτ Α’) στο Διδυμότειχο. Θεωρείται το μεγαλύτερο μουσουλμανικό τέμενος επί Ευρωπαϊκού εδάφους. Το Διδυμότειχο υπήρξε πρωτεύουσα του Βυζαντίου το 1325 και το όνομά του το οφείλει στα διπλά τείχη του Κάστρου από όπου η θέα της πόλης είναι πανοραμική.
11. «Σπηλιά του Κύκλωπα». Το σπήλαιο πάνω από την πανέμορφη παραλία της Νέας Μάκρης με ίχνη χρήσης από τους προϊστορικούς έως τους βυζαντινούς χρόνους φέρει από τους ντόπιους το όνομα «Σπηλιά του Κύκλωπα». 
12. Ορεστιάδα. Το βορειότερο αστικό κέντρο της Ελλάδας (πληθυσμός περίπου 23.000 κάτοικοι). Οι αρχικοί της κάτοικοι προήλθαν από την Αδριανούπολη και μάλιστα το προάστιό της Καραγάτς κι έφτασαν εδώ μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης, δηλαδή . Επειδή χτίστηκε από την αρχή, αποτελεί πρότυπο πόλης με εξαιρετική ρυμοτομία, χαμηλό συντελεστή δόμησης, πλατείες, πράσινο.  
13. Τύμβος Μικρής Δοξιπάρας Ζώνης (2^ος αι. μ.Χ.). Ανάμεσα στα χωριά Μικρή Δοξιπάρα, Ζώνη και Χελιδόνα, στο δυτικό τμήμα του βόρειου Έβρου, βρίσκεται ένα μοναδικό ταφικό μνημείο μιας οικογένειας τα τέσσερα μέλη της οποίας, τρεις άνδρες και μία γυναίκα, αφού αποτεφρώθηκαν, ενταφιάστηκαν μαζί με πολλά κτερίσματα. Ενταφιάστηκαν και οι άμαξες που μετέφεραν τους νεκρούς στην περιοχή του τύμβου και τα υποζύγιά τους. Επιπλέον, ενταφιάστηκαν άλλα πέντε άλογα. Διατηρούνται τα μεταλλικά λειτουργικά και διακοσμητικά στοιχεία των αμαξών και δύο εξ αυτών διατηρούνται και αποτυπώματα των ξύλινων τμημάτων τους.
14. Μαράσια. Τόπος καταγωγής της οικογένειας Μαρασλή και του Εθνικού Ευεργέτη Γρηγορίου Μαρασλή (1780-1851). Το χωριό βρίσκεται στον Βόρειο Έβρο, δίπλα στη μεθοριακή γραμμή της Ελλάδας με την Τουρκία, είναι δε κτισμένο στο σημείο που ο ποταμός Άρδας συναντά τον ποταμό Έβρο. Το χωριό έγινε γνωστό όταν το 2007 η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε την «Κυρά των Μαρασίων», Βασιλική Λαμπίδου-Φωτάκη, η οποία ύψωνε καθημερινά την ελληνική σημαία. Η σπουδαία Ελληνίδα έφυγε από τη ζωή το2011 σε ηλικία 107 ετών. 
15. Ορμένιο. Πρόκειται για το βορειότερο χωριό του Έβρου και της Ελλάδας. Από εδώ καταγόταν ο στρατηγός Βελισάριος που κατέστειλε τη Στάση του Νίκα (6^ος αι.).
16. Πετρωτά. Χωριό στη ΒΔ άκρη του Έβρου ταυτισμένο με την τέχνη της λιθοξοϊκής. Κατά πάσαν πιθανότητα δημιουργήθηκε τον 16^ο αι. από Ηπειρώτες πετράδες που ήρθαν έως εδώ ως εξαιρετικοί κατασκευαστές γεφυριών. Την ονομασία του την οφείλει στα άφθονα πετρώματα.
17. Ρούσσα. Χωριό ημιορεινό, 42 χλμ. Δ-ΒΔ από το Σουφλί, που κατοικείται από Κιζιλμπάσηδες, μια αλεβίτικη αίρεση Μπεκτασήδων. Είναι φημισμένο στους απανταχού Αλεβίτες, αφού εδώ βρίσκεται ο Τεκές (μοναστήρι δερβίσηδων) Σεγίτ Αλή Σουλτάν ή Κιζίλ Ντελή, αλλά και για τα Ντολμέν, μεγαλιθικούς τάφους της εποχής του Σιδήρου (9^ος-8^ος αι. π.Χ.) και τις βραχογραφίες (1.100-900 π.Χ.) στον δρόμο από τη Ρούσα προς το ύψωμα Χίλια, που αποτελεί ιερό τόπο για τους Πομάκους.
18. Παλιούρι, Μεταξάδες και Χώρα Σαμοθράκης. Οικισμοί που έχουν χαρακτηρισθεί «παραδοσιακοί»
19. Έθιμα («Μπάμπω», «Μπέης», «Αράπηδες» κ.ά.). (βλ. Λαϊκά δρώμενα και παραδοσιακές ενδυμασίες στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη: https://he.duth.gr/pedamth/web/el
20. Εγγεγραμμένα στοιχεία στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
    • Τεμπελέκια – Παραδοσιακά Κάλαντα Νέας Βύσσας https://ayla.culture.gr/tempelekia-paradosiaka-kalanta-neas-vyssas
    • Λιθοξοϊκή Τέχνη Μεταξάδων Έβρου https://ayla.culture.gr/lithoxoiki-texni-metaxadwn-evrou
    • Μωμοέρια. Ένα έθιμο του Δωδεκαημέρου https://ayla.culture.gr/%ce%bc%cf%89%ce%bc%ce%bf%ce%ad%cf%81%ce%b9%ce%b1-%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%ce%ad%ce%b8%ce%b9%ce%bc%ce%bf-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b4%cf%89%ce%b4%ce%b5%ce%ba%ce%b1%ce%b7%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%bf%cf%85
21. Αγροτικά προϊόντα (καπνά, οίνος, σουσάμι, μέλι, οίνος, τσίπουρο)
22. Μουσεία
    • Εθνολογικό Μουσείο Θράκης στην Αλεξανδρούπολη (https://emthrace.org/)
    • Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης (https://archaeologicalmuseums.gr/el/museum/62da42be99cd6e19473f7d82/archaeological-museum-of-alexandroupolis).
    • Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης (https://archaeologicalmuseums.gr/el/museum/5f9a8bfcea859c0cce3e9ce2/archaeological-museum-of-samothraki)
    • Μουσείο Λαογραφίας και Φυσικής Ιστορίας Γ. Κομνίδη στη Νέα Χιλή Αλεξανδρούπολης (https://komnidismuseum.gr/)
    • Μουσείο Μετάξης (ΠΙΟΠ) στο Σουφλί (https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Metaxis/to-mouseio.aspx#)
    • Μουσείο Τέχνης Μεταξιού στο Σουφλί (https://www.silkmuseum.gr/index.php/el/)
    • Λαογραφικό Μουσείο Σουφλείο «Τα Γνάφαλα»  (https://www.bourouliti.gr/bouroulitifamilly/gnafala/
    • Μουσείο Καραθεοδωρή στη Νέα Βύσσα (https://caratheodorymuseumneavyssa.gr/)
    • Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στην Αλεξανδρούπολη (https://alexpolis.gr/visitalexpolis/%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CF%86%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/)
    • Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης (https://ismo.gr/)
    • Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης στην Αλεξανδρούπολη (https://museumfinder.gr/listing/ekklisiastiko-mouseio-i-m-alexandroupoleos/
    • Μουσείο Άρτου και Σίτου στη Λευκίμμη (https://museumbreadhistory.gr/index.php/el/)
23. Το απολιθωμένο δάσος του Έβρου / Γεωλογικός Κήπος Φυλακτού. Σπάνιο γεωλογικό μνημείο. Την καρδιά του απολιθωμένου δάσους αποτελούν οι οικισμοί: Προβατώνας, Λευκίμης και Φυλακτού. https://elliniko-panorama.gr/wp-content/uploads/articles_pdfs/to-apolithomeno-dasos-tou-evrou–teuxos_16–cjytpg.pdf
24. Τα κάστρα του Άβαντα. Ο Άβαντας απέχει περίπου 11 χλμ. βόρεια της Αλεξανδρούπολης. Το ένα κάστρο βρίσκεται στο ύψωμα Μποζ-Τεπέ, βόρεια του Άβαντα και το άλλο, πολύ κοντά στο πρώτο ήταν το κάστρο του Ποτάμου. Και τα δύο κάστρα ήλεγχαν τη δίοδο προς την ενδοχώρα της Θράκης. https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=avas